Ο τομέας της μόδας στην Ισπανία έχει ισχυρή παράδοση ενώ ταυτόχρονα έχει βιώσει ορισμένες περιόδους ύφεσης, οι οποίες έχουν αλλάξει σημαντικά την πορεία του. Στην Ισπανία, υπάρχει ένα σύνολο μικρομεσαίων επιχειρήσεων αλλά και κολοσσών του χώρου της μόδας, όπως ο όμιλος Inditex, ο μεγαλύτερος όμιλος του κλάδου παγκοσμίως.
Σε έρευνα την οποία εκπόνησε το Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων της Πρεσβείας της Ελλάδας στη Μαδρίτη, επιχειρείται η διαχρονική καταγραφή του κλάδου στην Ισπανία, δίνοντας βαρύτητα στην κρίση που προκλήθηκε κατά τη διάρκεια του 2020, εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας του Covid-19, η οποία ανάγκασε πολλές επιχειρήσεις να παύσουν τις εργασίες τους και περί τις 7.553 χιλιάδες απασχολούμενων στη μόδα να παραμείνουν σε αναστολή εργασίας έως και το τέλος του έτους.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικής (INE), στην ισπανική βιομηχανία μόδας δραστηριοποιούνται περισσότερες από 20.000 επιχειρήσεις. Σχεδόν το ήμισυ αυτών δραστηριοποιούνται στις Κοινότητες της Βαλένθια και της Καταλονίας, όπου και υπάρχει μεγάλη παράδοση στο συγκεκριμένο κλάδο.
Από το 2015 παρατηρείται αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή ενδυμάτων και υποδημάτων. Η αύξηση αυτή διακόπηκε το 2020, εξαιτίας κυρίως των επιπτώσεων του κορωνοϊού στην εθνική οικονομία και ιδιαίτερα στον κλάδο της μόδας, ο οποίος και πλήγηκε σημαντικά, εξαιτίας της απαγόρευσης κυκλοφορίας για ορισμένους μήνες το 2020 αλλά και της μείωσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης.
Η Καταλονία και η Κοινότητα της Βαλένθια είναι οι αυτόνομες κοινότητες που ηγούνται του κλάδου στην Ισπανία. Συγκεκριμένα, οι δύο Κοινότητες έχουν σημαντική παρουσία στην κλωστοϋφαντουργία, ενώ η Κοινότητα της Βαλένθια, σε αντίθεση με την Καταλονία, κατέχει σχεδόν το ήμισυ των επιχειρήσεων επεξεργασίας δερμάτων και παραγωγής υποδημάτων. Σημαντική παρουσία επιχειρήσεων βρίσκεται και στην Ανδαλουσία αλλά και την πρωτεύουσα Μαδρίτη.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η παραγωγή της βιομηχανίας της μόδας φαίνεται να παρέμενε σταθερή, περί τα 18 εκ. €. Η πανδημία όμως, η οποία ανάγκασε τις επιχειρήσεις να παραμείνουν κλειστές ενώ μείωσε σημαντικά τη δαπάνη για αγορές ρούχων, είχε ως αποτέλεσμα η παραγωγή του κλάδου να μειωθεί, το 2020, κατά 41%, στα 10 εκ. €.
Η επιστροφή της κανονικότητας και η πορεία της εμβολιαστικής εκστρατείας είναι βέβαιο ότι θα βελτιώσει τις συνθήκες αγοράς και, κατά συνέπεια, την παραγωγή του τομέα. Πέραν του ανοίγματος της αγοράς, σημαντική αναμένεται να είναι και η συμβολή της επανεκκίνησης εορτασμού κοινωνικών εκδηλώσεων, όπως γάμοι και βαφτίσεις, οι οποίες θα δώσουν ανάσα, κυρίως στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στους συγκεκριμένους τομείς.
Από την άλλη πλευρά, οι επιχειρήσεις, εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας έχουν πληγεί σημαντικά, με τα μελλοντικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα για τις μικρότερες, να είναι ιδιαίτερα αμφίβολα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ιδιαίτερης σημασίας για την πορεία των επιχειρήσεων, θα είναι η προσαρμογή τους ή όχι στην υιοθέτηση ηλεκτρονικού εμπορίου, καθώς οι μεγάλες εταιρείες του τομέα κερδίζουν σημαντικό έδαφος στις διαδικτυακές πωλήσεις, έναντι των μικρότερων ανταγωνιστών τους.
Αγοραστική συμπεριφορά και προοπτικές
Όσον αφορά τις αγοραστικές συνήθειες, η επίσκεψη στα καταστήματα έχει σημειώσει μείωση, κυρίως μετά την άνθιση του ηλεκτρονικού εμπορίου. Αυτό αντισταθμίστηκε, ωστόσο, με την αύξηση της μέσης δαπάνης ανά άτομο, η οποία έφθασε τα 594 €, ανά αγοραστή, το 2017, σε σύγκριση με 584 € το 2016. Φυσικά, τα επίπεδα των δαπανών εξακολουθούν να είναι χαμηλότερα από εκείνα του 2015, οπότε βρίσκονταν στα 639 €. Η βελτίωση των μέσων δαπανών δικαιολογείται εξαιτίας της αύξησης αγορών σε πλήρη τιμή (τιμή χωρίς έκπτωση). Συνεπώς, τα εκπτωτικά προϊόντα αγοράστηκαν σε ποσοστό 45%, ενώ τα προϊόντα σε πλήρη τιμή σε ποσοστό 55%.
Ορισμένες μελέτες σχετικά με τη βιομηχανία μόδας δείχνουν ότι η κατάθλιψη είναι ένας από τους κύριους λόγους, για τους οποίους τείνουμε να ψωνίζουμε περισσότερο. Μετά από μια αγωνιώδη ή περίπλοκη μέρα, πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να πάνε για ψώνια, αγοράζοντας καινούρια ενδύματα, καθώς αποβλέπουν στη βελτίωση της διάθεσής τους. Η «ταχεία» μόδα, η αποκλειστικότητα που προσπαθούν να αναζητήσουν οι καταναλωτές ή οι σύντομες χρονικές περίοδοι, κατά τις οποίες πραγματοποιούνται οι εκπτώσεις, οδηγούν τους Ισπανούς καταναλωτές να ψωνίζουν περισσότερο, δημιουργώντας το λεγόμενο «shopaholic syndrome». Συγκεκριμένα, 6 στους 10 Ισπανούς αγοράζουν καινούργια ρούχα κάθε μήνα και ξοδεύουν σε αυτές τις αγορές, κατά μέσο όρο, 90 € ευρώ. Επίσης, 8 στους 10 Ισπανούς δεν γνωρίζουν τη συνολική αξία όλων των ρούχων τους.
Ένα άλλο κίνητρο που ενθαρρύνει τους Ισπανούς καταναλωτές να αγοράζουν περισσότερα προϊόντα είναι οι ιστοσελίδες ρούχων. Χάρη σε αυτές, μπορούν να περιηγηθούν σε χιλιάδες ρούχα σε λίγα λεπτά χωρίς να φεύγουν από το σπίτι, μπορούν να αγοράζουν χωρίς να περιμένουν σε ουρές και να επιστρέφουν το προϊόν εάν δεν είναι ικανοποιημένοι. Και όχι μόνο από το σπίτι, καθώς αυτές οι συνήθειες είναι παντού διαθέσιμες, οπουδήποτε και αν βρίσκονται, χάρη στην τεχνολογία προσφερόμενη από τα smartphones. Εν ολίγοις, η αγορά των ενδυμάτων έχει καταστεί τόσο εύκολη στην ισπανική αγορά, που ακόμη και εάν η κατανάλωση είναι άσκοπη σε ορισμένα προϊόντα, εξακολουθεί να πραγματοποιείται.
Η φυσική απουσία της κοινωνικής ζωής και η τηλεργασία έχουν αλλάξει τον τρόπο αγοράς των ενδυμάτων. Η διακοπή των νυχτερινών εξόδων, των συναντήσεων με την οικογένεια ή με φίλους και των εορτασμών οδήγησε στη σχεδόν μηδενική πώληση νυχτερινών ρούχων κατά το 2020. Η πανδημία που αρχικά αντιμετωπιζόταν ως κάτι προσωρινό, πρόκειται να μετατραπεί σε μέρος της ζωής μας. Μέσα σε μόλις ένα χρόνο άλλαξε τις καταναλωτικές συνήθειες των ανθρώπων όσον αφορά την ένδυση, καθώς κατάφερε να αφαιρέσει δύο από τους βασικούς πυλώνες της αγοράς, τις βιτρίνες και την κοινωνική ζωή, που αποτελούν κινητήριες δυνάμεις της αγοραστικής συμπεριφοράς. Η ζήτηση αυξήθηκε σε ενδύματα και υποδήματα που προσφέρουν πρακτικότητα και άνεση. Οι μεγάλες επιχειρήσεις προσαρμόστηκαν σε αυτή τη ζήτηση, δημιουργώντας σειρές ενδυμάτων, στοχευμένες σε αυτή, όπως: Mango Comfy Collection, Zara Comfort Collection κ.α. Επίσης, καμία άλλη κατηγορία δεν έχει πέσει όσο τα υποδήματα. Το 2020, η πώληση των γυναικείων υποδημάτων μειώθηκε κατά 19,6%, των ανδρικών κατά 18,6% και των παιδικών κατά 16,7%.
Ένας τομέας της μόδας που έχει σημειώσει σημαντική άνοδο τα τελευταία πέντε έτη, είναι η αγορά μεταχειρισμένων (δεύτερο χέρι) ρούχων. Σε αυτή την άνοδο έχει συμβάλλει η αύξηση της περιβαλλοντικής ενσυναίσθησης, της ανάγκης για βιωσιμότητα και η αποστροφή των καταναλωτών από τις «fast fashion» εταιρείες. Σύμφωνα με έρευνα, το 60% των Ισπανών τάσσεται υπέρ της αγοράς μεταχειρισμένων προϊόντων και η πλειονότητα των καταναλωτών αγοράζει μεταχειρισμένα ρούχα για οικονομικούς ή περιβαλλοντικούς λόγους και το 9% στρέφεται στην απόκτηση vintage ενδυμάτων. Το ζήτημα της βιωσιμότητας έχει γίνει ένας άξονας, βάσει του οποίου πολλές επωνυμίες επιδίωξαν να επηρεάσουν τους καταναλωτές, δημιουργώντας συλλογές βασισμένες στη βιωσιμότητα, όπως οι Zara, Pull & Bear κ.α. Ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές δεν ήταν αρκετές, ώστε να κερδίσουν τους καταναλωτές, καθώς εντάσσονται στο πλαίσιο του «green-washing».
Η αγορά μεταχειρισμένων ρούχων μεγάλωσε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν ότι όσα ρούχα δεν χρησιμοποιούν μπορούν να τα μεταπωλήσουν. Σημειώθηκε αύξηση στη χρήση εφαρμογών που παρείχαν την υπηρεσία μεταπώλησης μεταχειρισμένων ρούχων. Ο ελεύθερος χρόνος που προέκυψε, λόγω των περιορισμών κινητικότητας, άλλαξε τις αγοραστικές συνήθειες, ενώ το κλείσιμο των καταστημάτων και των εμπορικών κέντρων έστρεψαν τους ανθρώπους στην αγορά μεταχειρισμένων ειδών.
Προοπτικές ελληνικών προϊόντων
Οι ελληνικές εξαγωγές μόδας στην Ισπανία είναι αξιοσημείωτες και σημειώνουν σημαντική άνοδο τα τελευταία έτη. Οι ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν μακροχρόνια παρουσία στην ισπανική αγορά, έχουν την απαραίτητη γνώση για τις εδώ τάσεις και οφείλουν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που έχουν επικρατήσει μετά την πανδημία.
Ιδιαίτερης σημασίας για τη συνέχεια της παρουσίας είτε για την είσοδο στην αγορά της Ισπανίας, είναι η σταθερή συμμετοχή των ενδιαφερόμενων σε εμπορικές εκθέσεις και, ιδιαίτερα, στη διεθνή έκθεση μόδας Momad, η οποία πραγματοποιείται την ίδια περίοδο με τις εκθέσεις κοσμημάτων Bisutex και Madridjoya καθώς και με τη διεθνή έκθεση δώρου Intergift.
